Przez ten wąski szlak żeglugowy w regionie Zatoki Perskiej przepływa jedna piąta światowej ropy naftowej i skroplonego gazu ziemnego (LNG), napędzając dużą część światowej gospodarki. Iran kontroluje jego północną stronę.
REKLAMA
Podczas gdy ceny ropy naftowej rosną po atakach Izraela, a następnie USA na Iran, inwestorzy uważnie obserwują los wąskiego przejścia morskiego na Bliskim Wschodzie.
Cieśnina Ormuz ma kluczowe znaczenie dla eksporterów gazu i ropy w regionie Zatoki Perskiej, ponieważ jest to jedyna droga morska umożliwiająca eksport dużych ilości ropy i gazu wydobywanego w bogatych w ropę krajach regionu.
To wąskie przejście znajduje się pomiędzy Omanem i Iranem, łącząc Zatokę Perską z Zatoką Omańską i Morzem Arabskim.
Ma około 167 km długości, a w najwęższym miejscu 39 km szerokości.
Według Wspólnego Centrum Informacji Morskiej w czerwcu 2024 r. przez cieśninę przepływało średnio 114 statków dziennie i jak dotąd ruch w czerwcu 2025 r. jest z tym zgodny. Na przykład 21 czerwca przez cieśninę przepływały 122 statki.
Cieśnina jest wystarczająco głęboka i szeroka, aby obsługiwać największe na świecie tankowce i jest jednym z najważniejszych na świecie chokepointów naftowych (wąskich kanałów wzdłuż powszechnie używanych globalnych szlaków morskich, które mają kluczowe znaczenie dla globalnego bezpieczeństwa energetycznego).
Jak ważna jest cieśnina Ormuz dla światowego handlu?
Kondycja światowej gospodarki zależy od przepływu ropy naftowej z tego regionu.
Według analizy US Energy Information Administration, tankowce przewożą przez cieśninę średnio 20 milionów baryłek dziennie (b/d), czyli równowartość około 20% światowego zużycia płynnych produktów ropopochodnych.
"Potencjalna irańska blokada cieśniny Ormuz wywołałaby wstrząsy w światowej gospodarce" - powiedział Euronews profesor Guido Cozzi, katedra makroekonomii na Uniwersytecie St. Gallen.
Dodał, że wszelkie zakłócenia w przepływie ropy przez tę wąską drogę wodną spowodowałyby wzrost cen energii, inflację i obciążenie łańcuchów dostaw.
Europa kontynentalna i Chiny tracą najwięcej, ponieważ są w dużym stopniu uzależnione od importowanej energii i nie mają krajowych buforów.
"Stanęłyby w obliczu rosnących kosztów, wolniejszego wzrostu i podwyższonej inflacji bez żadnych korzyści" - powiedział Cozzi.
W międzyczasie Stany Zjednoczone i Wielka Brytania odnotowałyby wzrost konkurencyjności swojego eksportu, ponieważ większość energii pozyskują z innych źródeł. A jeśli cieśnina zostałaby zamknięta, podnosząc ceny na całym świecie, przyniosłoby to korzyści zachodnim producentom bardziej niż im zaszkodziło, według profesora.
Zagrożone są również dostawy gazu ziemnego
Oprócz ropy naftowej, globalne dostawy gazu ziemnego również mogą zostać poważnie zagrożone, ponieważ Katar, jeden z największych na świecie eksporterów gazu ziemnego, wykorzystuje wąską drogę morską do eksportu około 77 milionów ton skroplonego gazu ziemnego (LNG) rocznie. Stanowi to jedną piątą globalnych dostaw LNG.
Alternatywne szlaki dostaw ropy naftowej i gazu z Bliskiego Wschodu są ograniczone, a przepustowość rurociągów jest niewystarczająca, aby zrównoważyć potencjalne zakłócenia morskie w Zatoce Perskiej i na Morzu Czerwonym" - czytamy w analizie S&P.
"Jakiekolwiek irańskie zamknięcie cieśniny Ormuz wpłynęłoby nie tylko na własny eksport, ale także na eksport Arabii Saudyjskiej, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Kuwejtu i Kataru, potencjalnie usuwając ponad 17 mln b/d ropy naftowej z rynków światowych", dodano w analizie, stwierdzając, że Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie mają rurociągi, które mogą ominąć cieśninę.
Analitycy spodziewają się, że ceny ropy gwałtownie wzrosną i przekroczą 100 USD za baryłkę, jeśli Iran zdecyduje się zamknąć przejście.
Chociaż ubezpieczenie tankowców przepływających przez cieśninę wzrosło, a sytuacja jest dość napięta, według Wspólnego Centrum Informacji Morskiej, nic nie wskazuje na zagrożenia dla żeglugi komercyjnej.
Czy Iran zamknąłby cieśninę, nawet jeśli wpłynęłoby to na jego własny handel?
Po atakach USA na trzy irańskie ośrodki nuklearne, 22 czerwca parlament w Teheranie zagłosował za zamknięciem cieśniny. Krok, który nigdy nie został podjęty.
Decyzja oczekuje na zatwierdzenie przez Najwyższą Radę Bezpieczeństwa Narodowego Islamskiej Republiki.
Iran wielokrotnie groził w przeszłości, że odetnie tę arterię naftową, ale nigdy nie spełnił tej groźby. Wiceprezydent USA JD Vance nazwał to posunięcie "samobójczym" dla irańskiej gospodarki podczas niedzielnej konferencji prasowej.
Wywołanie poważnych zakłóceń w cieśninie byłoby niezwykle trudne ze względu na różne siły gospodarcze, polityczne i militarne obecne obecnie w regionie, stwierdził w analizie Robert Strauss Center for International Security and Law.
Eksperci zgadzają się, że sam Iran ma wiele do stracenia i bardzo niewiele do zyskania, ponieważ ograniczyłby eksport ropy naftowej do głównych partnerów handlowych, takich jak Chiny. Oprócz utraty kluczowego źródła dochodów, Iran rozgniewałby również swoich sąsiadów produkujących ropę naftową, na których wsparcie może nie być w stanie sobie pozwolić.
Jeśli Iran zdecyduje się zamknąć przejście, kolejne pytanie brzmi: na jak długo? Czas trwania może być kluczowy, ponieważ globalne zapasy są obecnie wystarczające. Według Bloomberga, kraje znajdujące się w potrzebie mają co najmniej 5,8 miliarda baryłek ropy naftowej i paliwa. Pokazuje to zdrowy bufor w porównaniu z rocznym przepływem 7,3 miliarda baryłek rocznie przez cieśninę.
Według Barclays, inne możliwe scenariusze obejmują próbę zaatakowania cieśniny Ormuz przez Iran za pomocą pocisków rakietowych, co sprawi, że statki i firmy ubezpieczeniowe będą wahać się przed korzystaniem z Ormuz. Iran mógłby również rozważyć zaminowanie cieśniny, co w większym stopniu wpłynęłoby na ruch statków.
Istnieją również mniej agresywne sposoby dalszego zakłócania żeglugi handlowej przez Ormuz. Na przykład powszechne zagłuszanie sygnałów GPS może utrudnić bezpieczną nawigację w określonych warunkach.