Komisarz ds. rozszerzenia Marta Kos ogłosiła podczas sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego (PE), że odwołuje swój udział w Forum Dyplomacji w Antalyi oraz wizytę w Ankarze w celu spotkania z ministrem spraw zagranicznych Hakanem Fidanem.
Po komentarzach na temat milczenia Unii Europejskiej w sprawie aresztowania Ekrema İmamoğlu, kandydata na prezydenta z ramienia głównej opozycyjnej Republikańskiej Partii Ludowej (CHP), najostrzej zareagował Parlament Europejski (PE), organ ustawodawczy Unii.
Komisarz ds. rozszerzenia Marta Kos, która wygłosiła przemówienie otwierające sesję plenarną Parlamentu Europejskiego (PE) na temat "Demokratycznych represji w Turcji i aresztowania Ekrema İmamoğlu" ogłosiła, że odwołuje swoje wizyty w Turcji.
Kos odwołała swój udział w Forum Dyplomacji w Antalyi, które odbędzie się w dniach 11-13 kwietnia oraz wizytę w Ankarze w celu spotkania z ministrem spraw zagranicznych Hakanem Fidanem.
Kos stwierdziła, że "interwencja prawna Imamoglu rodzi poważne pytania, ponieważ przygotowuje się on do kandydowania na prezydenta".
"Zamknięcie naszych kanałów i obszarów współpracy nie przyniesie korzyści nikomu, zwłaszcza obywatelom Turcji, którzy domagają się podstawowych wolności i wartości oraz orientacji Turcji na UE" - powiedziała Kos i dodała, że Turcja jest strategicznym partnerem Europy.
"Nasze relacje z Turcją mają wiele innych wymiarów, które wykraczają poza negocjacje akcesyjne z UE. Turcja jest również sojusznikiem NATO, ważnym aktorem w polityce zagranicznej i kwestiach regionalnych oraz ważnym partnerem w radzeniu sobie z nielegalną migracją" - powiedział.
Kos, która wydała wspólne oświadczenie z wysoką przedstawiciel UE do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz wiceprzewodniczącą Komisji Kają Kallas po zatrzymaniu İmamoğlu 19 marca, odniosłał się do aresztowań działaczy politycznych od początku roku i podkreśliła, że aresztowania "budzą pytania o zaangażowanie Turcji w jej wieloletnią tradycję demokratyczną".
Inne reakcje na sesji PE
Decyzję Kos poparli również członkowie Parlamentu Europejskiego.
W swoim wystąpieniu Emmanouil Kefalogiannis, przewodniczący skrzydła PE Wspólnej Komisji Parlamentarnej Turcja-UE (JPC) zapowiedział, że nie wezmą oni udziału w posiedzeniu zaplanowanym na 14-15 kwietnia.
Sprawozdawca PE ds. Turcji Nacho Sanchez Amor stwierdził, że "z zadowoleniem przyjmuje" decyzję Marty Kos o nieuczestniczeniu w Forum Dyplomacji w Antalyi oraz decyzję PE o nieuczestniczeniu w JPC.
W oświadczeniu na swoim koncie X Amor powiedział: "W członkostwie chodzi o demokrację. Sama pozycja geopolityczna Turcji nie wystarczy, by otworzyć przed nią drzwi Unii Europejskiej".
Słoweński eurodeputowany Vladimir Prebilic z Grupy Zielonych zabrał głos i podkreślił potrzebę wysłania jasnego komunikatu do Turcji. Malik Azmani, holenderski parlamentarzysta z grupy Renew Europe, stwierdził, że UE nie powinna milczeć wobec wydarzeń w Turcji.
Imamoglu dziękuje Europie
W oświadczeniu na swoim koncie X Imamoğlu podziękował Marcie Kos "za solidarność z naszą sprawą i za uznanie odwagi milionów młodych ludzi walczących o lepszą przyszłość".
"Droga Turcji do demokracji jest testowana, ale wola narodu nie została złamana", napisał Imamoglu, dodając, że "głosy z całego spektrum politycznego Parlamentu Europejskiego zjednoczyły się w obronie demokracji, praw człowieka i praworządności w Turcji".
Równowaga między Brukselą a Ankarą
Wyważona reakcja Komisji Europejskiej na aresztowanie Imamoğlu doprowadziła do komentarzy, że UE prowadzi ostrożną politykę równoważenia w stosunkach z Turcją.
Imamoğlu, burmistrz Stambulskiej Gminy Metropolitalnej (IBB), został zatrzymany 18 marca, dzień po anulowaniu jego dyplomu z Uniwersytetu Stambulskiego, a 23 marca został aresztowany w związku z dochodzeniem w sprawie "korupcji".
Tego samego dnia İmamoğlu został ogłoszony kandydatem CHP na prezydenta z prawie piętnastoma milionami głosów. Następnie decyzją Ministerstwa Spraw Wewnętrznych został zawieszony w pełnieniu funkcji burmistrza IBB. Masowe protesty wywołane zatrzymaniem i późniejszym aresztowaniem İmamoğlu przerodziły się w największe demonstracje w Turcji od ponad dekady. Podczas protestów zatrzymano prawie 1900 osób, w tym dziennikarzy.
W oświadczeniu wydanym po aresztowaniu Ekrema Imamoglu, Komisja Europejska stwierdziła, że pojawiły się poważne pytania dotyczące "przywiązania Turcji do jej ugruntowanych tradycji demokratycznych". Komisja powstrzymała się jednak od bezpośredniego potępienia.
Strategiczne znaczenie Turcji dla UE zostało ostatnio zwiększone przez dwa ważne wydarzenia geopolityczne: Upadek reżimu Baszara al-Assada w Syrii oraz negocjacje zainicjowane przez prezydenta USA Donalda Trumpa w celu zakończenia wojny rosyjsko-ukraińskiej.
Prezydent Recep Tayyip Erdoğan wykazał zainteresowanie dołączeniem do koalicji kierowanej przez Francję i Wielką Brytanię, której celem jest zaoferowanie Ukrainie gwarancji bezpieczeństwa. Turcja jest postrzegana jako kluczowy aktor w tym procesie, ponieważ ma drugą co do wielkości armię w NATO i zajmuje krytyczną pozycję na Morzu Czarnym.
Prezydent Erdoğan spotkał się z przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulą von der Leyen, przewodniczącym Rady Europejskiej Antonio Costą i szefem polityki zagranicznej UE Kają Kallasem i został poinformowany o wynikach szczytu UE w Brukseli.
Komisja Europejska planuje również zorganizować dwa spotkania wysokiego szczebla z Turcją w nadchodzących tygodniach na temat gospodarki i migracji.
Chociaż Turcja została ogłoszona kandydatem do członkostwa w UE w 1999 roku, nie była w stanie poczynić postępów w procesie akcesyjnym, szczególnie z powodu niepowodzeń w dziedzinie demokracji i praw podstawowych. Od 2018 roku negocjacje skutecznie utknęły w martwym punkcie.