Średni wiek zgłaszania przestępstw seksualnych wobec dzieci w UE wynosi 52 lata, często po upływie okresu przedawnienia. Organizacje wzywają do wydłużenia czasu na wniesienie oskarżenia.
"Loteria kodów pocztowych” - tak organizacje wspierające dzieci opisują dostęp do wymiaru sprawiedliwości w przypadku przestępstw seksualnych w UE.
Wykorzystywanie seksualne dzieci jest w Unii Europejskiej powszechne.
Dotyka około jednego na pięcioro dzieci. Dla wielu ofiar ujawnienie traumy zajmuje dekady.
Według raportu Brave Movement i Child Global, średni wiek, w którym ofiary zgłaszają przestępstwo, wynosi 52 lata.
W praktyce oznacza to, że w momencie zgłoszenia często upłynął już okres przedawnienia.
W efekcie sprawcy unikają odpowiedzialności, a ofiary tracą szansę na sprawiedliwość.
Które kraje mają najdłuższe okresy przedawnienia?
Prawo w UE w tym zakresie jest bardzo zróżnicowane. Niektóre kraje całkowicie zniosły okresy przedawnienia dla większości przestępstw seksualnych wobec dzieci.
W innych obowiązują limity czasowe, liczony od momentu popełnienia przestępstwa.
W Belgii, na Węgrzech, na Cyprze, w Holandii, Irlandii i Danii okresy przedawnienia zostały zniesione prawie całkowicie.
W Austrii, Chorwacji, Estonii, Łotwie, Luksemburgu, Polsce, Słowenii, Szwecji i Rumunii okresy przedawnienia zniesiono jedynie w przypadku najcięższych przestępstw.
Dla innych przestępstw nadal obowiązują.
Przykładem jest Słowenia, gdzie okres przedawnienia w przypadku uwodzenia wynosi zaledwie sześć lat. W Rumunii obejmuje on zarówno uwodzenie, jak i molestowanie seksualne.
W innych krajach UE okresy przedawnienia dotyczą wszystkich przestępstw, choć w niektórych państwach zegar zaczyna tykać dopiero po osiągnięciu przez ofiarę pełnoletności.
W Niemczech najcięższe przestępstwa można ścigać do 60. roku życia ofiary.
W Hiszpanii limit wynosi 55 lat, we Francji 48 lat, a we Włoszech 46 lat.
Gdzie ofiary doświadczają największej presji czasu na wniesienie oskarżenia?
Raport wskazuje, że w Finlandii, Bułgarii, Litwie i Słowacji presja czasu jest najwyższa.
W Finlandii okres przedawnienia wynosi 20 lat od popełnienia przestępstwa, ale prawo do wniesienia oskarżenia nie wygasa przed ukończeniem przez ofiarę 28 lat.
Może zostać przedłużone do 38 lat, jeśli przestępstwo miało miejsce w wieku 17 lat.
Na Litwie okres przedawnienia dla najpoważniejszych przestępstw wynosi 25 lat.
Dla mniej poważnych przestępstw czas trwania okresu przedawnienia wynosi 15, 12 lub 8 lat, do minimum siedmiu lat.
Jednocześnie okres przedawnienia nie może upłynąć przed ukończeniem przez ofiarę 25 lat.
W Bułgarii maksymalny okres przedawnienia wynosi 20 lat.
Nie przewidziano minimalnego wieku przed wygaśnięciem prawa do wniesienia oskarżenia.
Dziecko wykorzystane w wieku trzech lat traci więc prawo do zgłoszenia po ukończeniu 24 lat.
Organizacje zajmujące się prawami dzieci wzywają do wprowadzenia minimalnego wieku okresu przedawnienia wynoszącego 35 lat
Raport podkreśla, że swoboda przemieszczania się po UE oraz istnienie „bezpiecznych przystani” dla sprawców stwarza ryzyko dla wszystkich państw członkowskich.
Propozycje zniesienia lub wydłużenia okresów przedawnienia zyskały poparcie państw UE podczas posiedzenia Komitetu Lanzarote w Strasburgu w czerwcu 2024 roku.
W ostatecznej rezolucji zaznaczono, że choć Konwencja z Lanzarote tego nie wymaga, zniesienie okresów przedawnienia jest skutecznym sposobem zapewnienia ofiarom wystarczającego czasu na zgłoszenie przestępstwa.
Brave Movement i Child Global postulują wprowadzenie minimalnego okresu przedawnienia wynoszącego 35 lat od osiągnięcia pełnoletności.
Oznaczałoby to, że ofiary mogłyby domagać się sprawiedliwości nawet w wieku 53 lat.