Unia Europejska podjęła właśnie krok w kierunku deregulacji nowych technik genomowych wykorzystywanych do ulepszania roślin rolniczych. Sektor rolniczy twierdzi, że są one niezbędne do zapewnienia przyszłości produkcji żywności, ale wiele osób pozostaje sceptycznych.
REKLAMA
Pod koniec XX wieku geny różnych gatunków zostały wprowadzone do nasion, tworząc organizmy zmodyfikowane genetycznie, znane jako GMO. Celem tej technologii jest opracowanie bardziej odpornych linii roślin i zwiększenie wydajności.
Około dwie dekady temu Unia Europejska wdrożyła surowe przepisy dotyczące zezwoleń, etykietowania i oceny ryzyka, ale teraz zaproponowała deregulację nowych technik genomowych, które modyfikują geny roślin.
„Komisja Europejska postanowiła utworzyć dwie kategorie: jedną dla produktów opracowanych za pomocą nowych technik i jedną dla starych, które nadal będą podlegać istniejącym przepisom. Jednak niektórzy uważają, że te nowe rodzaje GMO niosą ze sobą takie samo ryzyko jak stare, z nieprzewidywalnym wpływem na środowisko” - wyjaśnia Robert Hodgson, który zajmuje się tą kwestią dla Euronews.
Kontrowersje mogą wybuchnąć ponownie, ponieważ w tym miesiącu rządy 27 państw członkowskich osiągnęły porozumienie w sprawie wniosku, a ministrowie będą teraz musieli osiągnąć konsensus z Parlamentem Europejskim, który ma inne stanowisko w drażliwych kwestiach, takich jak patenty i etykietowanie.
Podczas krótkiej wycieczki po kilku miastach, Euronews zebrało kilka europejskich opinii. „Nie jestem temu całkowicie przeciwny. Ważne byłoby przeprowadzenie dokładnych badań w celu ustalenia, czy istnieją jakiekolwiek skutki uboczne” - powiedział mieszkaniec Berlina.
„W ostatnich dziesięcioleciach nastąpił ogromny rozwój tej technologii, a my wciąż nie mamy nad nią pełnej kontroli” - powiedział z kolei mieszkaniec Warszawy (Polska).
„Muszą być oznakowane, jest to absolutnie konieczne, aby konsument mógł mieć wybór. Osobiście bym ich nie kupił” - to opinia przechodnia w Lyonie (Francja).
Eksperci od biotechnologii twierdzą, że te odmiany roślin będą bardziej odporne na suszę, szkodniki i będą wymagały mniej nawozów. Kwestie zdrowotne, takie jak alergie, są również przedmiotem zainteresowania, na przykład dzięki zbożom o niskiej zawartości glutenu.
Krytycy wskazują na ryzyko: zakłócenia pracy owadów zapylających, zanieczyszczenia ekologicznych produktów rolnych, ograniczony dostęp do nasion dla drobnych rolników i nieprzewidziany wpływ na zdrowie ludzi.
Czy patenty doprowadzą do wykluczenia drobnych rolników?
Rada Europejska była podzielona co do tego, czy zezwolić na patenty, rozważając argumenty, że może to ograniczyć wybór dostępny dla rolników i stworzyć monopole. Zajęło im prawie rok, zanim zdecydowali się zezwolić na patenty, o ile spełnione zostaną określone wymagania dotyczące raportowania.
Stanowisko Parlamentu Europejskiego polega na całkowitym zakazie patentów, wyjaśnił jeden z kontrsprawozdawców przeglądu legislacyjnego.
„Jeśli kilka dużych międzynarodowych grup rolniczych będzie miało monopol na nasiona, rolnicy będą płacić więcej, nie będą mogli wybierać, a przede wszystkim nie będziemy już w stanie otwarcie wprowadzać innowacji w zakresie odmian” - powiedział Christophe Clergeau, francuski eurodeputowany centrolewicowy.
Niewiele państw członkowskich wykazało duże zainteresowanie uprawami GMO, wyjątkiem jest Hiszpania. W wielu krajach techniki te zostały nawet zakazane, a rządy skorzystały z prawa do rezygnacji, ale ta opcja może już nie istnieć dla wszystkich kategorii.
„To było około dziesięć lat temu, kiedy ta kwestia naprawdę stała się politycznym gorącym kartoflem i w Europie pojawiło się wiele publicznego sprzeciwu. Rządy zażądały klauzuli opt-out i zgodziły się na nią” - wyjaśnia Hodgson, dodając: „Ponieważ rośliny w nowej kategorii będą w dużej mierze równoważne z powszechnymi roślinami naturalnymi, rządy nie będą już miały możliwości zakazania ich uprawy”.
Parlamentarzysta Clergeau podkreśla, że „jesteśmy na początku tej nowej technologii”, argumentując, że UE musi być bardzo ostrożna, ponieważ „kiedy ingerujemy w naturę, uruchamiamy kaskady zmian, które mogą stanowić zagrożenie dla różnorodności biologicznej”.
Nowy świat możliwości szybko otwiera się przed produkcją żywności, a naukowcy już badają, w jaki sposób generatywna sztuczna inteligencja może zostać zastosowana w tej technologii. Nie bez kontrowersji!
Obejrzyj materiał wideo tutaj!
Dziennikarz: Isabel Marques da Silva
Produkcja treści: Pilar Montero López
Produkcja wideo: Zacharia Vigneron
Grafika: Loredana Dumitru
Koordynacja redakcyjna: Ana Lázaro Bosch i Jeremy Fleming-Jones